Zo verwelkom je de herfst in je moestuin

Wanneer je groenten oogst, is het belangrijk dat je oogst op het juiste moment. Formaat kan hierin een misleidende factor zijn. Kleinere groenten zijn namelijk vaak veel smaakvoller dan hele grote. Sommige gewassen ontpoppen zich binnen no time tot een uit de kluiten gegroeide versie van zichzelf. Neem bijvoorbeeld de courgette. Je zult vast gemerkt hebben dat, wanneer je even niet oplet, je courgettes kunnen uitgroeien tot gigantische exemplaren. Helaas hebben deze courgettes vaak al veel zaadvorming en zijn ze bitter. Daarom kan ik je aanraden om courgettes op tijd te oogsten. Oogst dus iets kleiner dan de groenten die je gewend bent uit de supermarkt (behalve pompoenen), maar kijk wel altijd heel goed of iets rijp is. Te vroeg oogsten is hartstikke zonde.

Bij bladgroenten is het belangrijk om ze niet te laten 'doorschieten' (tenzij je wél wil dat ze zaden aanmaken). Dit is tuiniertaal voor de periode waarin gewassen bloemen beginnen te vormen om zichzelf uit te zaaien voor een volgend jaar en dit kan zorgen voor taaie bladeren. Het kan daarom helpen om, wanneer je bijvoorbeeld rucola gaat oogsten, de hele plant af te knippen tot net boven de grond. Op die manier oogst je steeds een lading sappige bladeren en krijgt de plant minder de kans te gaan bloeien. De bladeren groeien vanzelf weer aan. Voor boerenkool, pluksla en snijbiet werkt dit weer anders. Bij deze gewassen oogst je de buitenste bladeren, zodat de plant vanuit haar hart weer nieuwe kan vormen.

Bladgroenten groeien dus gewoon weer terug nadat je ervan geoogst hebt en bij vruchtgewassen, zoals bijvoorbeeld courgettes, pompoenen, aubergines en aardbeien komen er - nadat je geoogst hebt - vanzelf nieuwe vruchten aan de plant. Ook zijn er groentesoorten waarbij de wortel is uitgegroeid tot een eetbare groente, dit noem je knolgewassen. Voor de knolgewassen zoals wortels, bieten en radijzen geldt dus dat één zaadje één stuk groente vormt.

Wil je in het najaar ook uit eigen tuin kunnen eten? Dan is het een goed idee om een voorraadkast aan te leggen. Hoe je dat doet? Op allerlei verschillende manieren.

Eén manier om jouw groenten om te toveren in lang houdbare delicatessen is door ze te conserveren. Of in de volksmond: inleggen of inmaken. Op zout of op zuur bijvoorbeeld. Groenten als radijsjes, komkommers, wortels, rode uien en kool lenen zich perfect voor het inleggen in zuur. In mijn boek vind je allerlei eenvoudige recepten voor het inleggen van verschillende groenten.

Mogelijk de allermakkelijkste manier om zo lang mogelijk te genieten van je geteelde gewassen is door ze te drogen of in te vriezen. Vrijwel alles wat je uit je tuin haalt, kun je in de vriezer bewaren. Dat heeft wel enige voorbereiding nodig. Zo is het wijs om de groenten alvast in stukken te snijden en even twee minuten te blancheren. Door groenten te blancheren, blijven ze beetgaar, lekker knapperig en mooi van kleur, omdat de enzymwerking stopt. Sappige groene kruiden en bosvruchten kun je gewoon rauw invriezen. Ook kun je groenten pureren en in een ijsblokjesvorm invriezen. Zo kun je ze later bijvoorbeeld heel makkelijk in smoothies of baksels verwerken.

Zelf verzamel ik, zoals ik in mijn vorige blog vertelde, in de zomer graag allerlei lekkere en geneeskrachtige bloemen en kruiden om te drogen, zodat ik er in het najaar thee van kan zetten. De bloemen en kruiden laat ik een aantal dagen drogen op een theedoek (niet te dicht op elkaar) of bakpapiertje en verpak ik daarna luchtdicht. Let goed op of de kruiden en bloemen niet meer vochtig zijn als je ze inpakt, dan kunnen ze namelijk gaan schimmelen.

Waar ik in mijn tuin in de zomer soms het gevoel hebben dat ik achter de feiten aanloop, heerst er in aanloop naar de herfst een rustiger sfeer. Zo rond oktober-november is het ideale moment om je tuin op te ruimen en toe te dekken voor de winter. Het liefst niet te netjes, want op die manier is er voldoende beschutting voor overwinterende insecten. Ik zorg ervoor dat de moestuinbedden goed voorbereid zijn op de winter door ze te bedekken met compost, wat de bodem beschermt. Daarnaast laat ik al het gevallen blad liggen, zodat dieren een veilige overwinterplek hebben. Ook moestuinbakken en -potten maak je winterklaar door ze te ontdoen van onkruid en te voorzien van een beschermende laag. Compost bijvoorbeeld of een vliesdoek. De meerjarige mediterrane planten, zoals de peperplant, knip ik terug en laat ik binnen overwinteren. Ook is het verstandig om, voor de eerste vorst, je dahliaknollen op te graven. Deze zijn namelijk niet winterhard. Bewaar ze op een droge plek, zodat je volgend jaar weer kan genieten van hun prachtige bloemen.

Kun je niet wachten tot de dahlia’s in de zomer hun kleuren weer laten zien? Dan is tussen september en november ook hét moment om de voorjaarsbloeiers te planten. Narcissen, tulpen en krokussen bijvoorbeeld. Een kleine moeite die zorgt voor heel veel kleur in de tuin in het vroege voorjaar.